Chürzlech hani Plän düregluegt, wo ds Bärner Staatsarchiv digitalisiert het. Dert hani grad es paar Plän gfunge, wos um ne «Spittelswald» i dr Region Bigle-Arni isch gange. Es Zytli lang het dert zimli viu Waud u o Acherland zum Spitau z Bärn ghört. Es isch nämlech scho nid so, dass dert im Waud, wo uf dr rächte Syte isch, weme vo dr hingere Hämlismatt gäge dr Tanne ueche fahrt, es Spitau wäri gstange. Viu meh isch es bi fasch aune Ligeschafte mitem Wort «Spittel» drinne eso, dass das emau amene Spitau isch gstiftet worde u när d Bsitzer am Spitau hei müesse dr Zähnt ablifere. Bi däm Spittuwaud ir Gmein Arni hets de lut dene Plän geng ume Änderige gä. Vor auem het d Burgergmein geng wie meh Waud überno, aber o Privati. Chly wyter gäge Landiswiu het dr Kanton Bärn no hüt fasch 80 Hektare Waud. Me fingt no angeri Güeter, wo amene Spittu hei ghört. «Seÿler spitalls guot von bern», isch e Bsitz ir Gmein Oberdiessbach imene Urbar vo 1531 beschribe. Hie isch auso klar, dass das Guet zum Anna-Seiler-Spitau z Bärn het ghört. Us däm isch ja de im Louf vor Zyt ds Insel-Spital entstange. Im Bodezinsurbar vo Bärn vo 1534 isch de e «oberen Büel» ir Gmein Bowiu erwähnt. U de steit no, dass dä äbe amene Spitau ghöri, «namlichen deß Großen Spitals». Weles isch äch itz hie gmeint? Offebar isch das ds Resultat vomene Zämeschluss vo Spitäler gsy - das hets auso scho 1715 gä! Denn sy nämlech ds Heiliggeistspitau mitem obere u nidere Spitau zämecho. Dr Standort vom Grosse Spitau isch ds ehemalige Predigerchloschter gsy. Usem grosse Spitau isch de när ds Burgerspitau entstange. O ds Spitau vo Luzärn het eso Bsitzige gha. Es isch müglech, dass d Bärgligeschaft «Spittel» am Südoschthang vor Beichle drzue het ghört. Das isch o scho imene Dokumänt vo 1644 erwähnt. U de gits natürlech no Ortsnäme, wo sech uf nes ehemaligs oder no aktuells Spittel bezieh. Es Spittel, wie mes früecher het kennt, wo auso nid nume Chranki sondern o augemein armi Lüt sy betröit worde, hets z Äschlismatt gä: Ds «Spittelhus».