«Schaftelen» ligt zwüsche Südere u Röthebach. / Bild: Anne-Käthi Flükiger (akf)
Dr Schachtuhaum isch e Pflanze, wos gärn nass het. Es git e ganzi Zilete vo Ungerarte, aber aui hei ds glyche System für sech z verbreite: Die Pflanze mache ungerirdischi Verbindige, sogenannti Rhizom. Wäge däm isch es schwierig, dä Schachtuhaum – wemene mau het – wieder furt z bringe.
Es git aber o Positivs vo däm Chrut z brichte. Es wird nämlech o aus Heilpflanze brucht. Scho vor langer Zyt isch Schachtuhaum aus harntribends Mittu brucht worde, söu aber o gäge Rheuma, Endzündige, Nierelyde oder Tuberkulose würke.
Es chunnt ja geng uf d Dosierig a. We Ross z viu Schachtuhaum frässe, heige si när d «Taumelkrankheit».
Me het aber das Chrut no angersch brucht, nämlech zum Putze. Früecher hei d Äupler ds Chäs-Chessi miteme Bung Schachtuhaum usebürschtet. «Schafteleribe» heig me däm gseit. Dass das gäbiger geit, aus mit irgendere angere Pflanze, ligt da dranne, dass si bsungers viu Chisusüüri drinne het. Es het offebar nid nume bi Chupfer funktioniert, sondern o bi höuzige Gfäss oder bi Zinn. Wäge däm säg me dere Pflanze o Zinnchrut.
So, fertig Pflanzekund. Das isch ja ke Botanik-Kolumne, sondern eini vo Ortsnäme. U dert fingt me das Chrut im Wort «Schaftele». Typisch isch «Schaftelemoos», öschtlech vo Flüehli, chly ungerem Sattelpass, wo d Gränze zum Kanton Obwaude macht. Dert isch das Chrut offebar scho vor meh weder 350 Jahr gwachse. «Schafftelen mooss» isch nämlech scho im Gült-Verzeichnis vo 1658 notiert worde.
«Schaftele» gits wyter o ir Gmein Röthebach u das hani no imene eutere Dokumänt gfunge: 1538 isch dä Ort mit «Schafftalen» ufgschribe worde. Chly weniger klar isch die Sach bim «Schaftelegrat» ir Neechi vor Stärenegg ir Gmein Truebschache. Die Bezeichnig chönnt scho vo dere Pflanze cho, si chönnt aber o vom «Schafgrabe» cho, wo dert grad ungerdranne isch.
Spannend isch no ds Huus «Schäfter», wyt hinger im Ungerfrittebach. Mit «Schaftele» het das nüt z tüe. Die Lüt dert hei im 17. Jahrhundert Schäft für Gwehr gmacht. D Bezeichnig vom Händwärk isch de ufe Ortsname übergange.