Stotzig geits gägem Heimet usser Stäldili ueche. / Bild: Bruno Zürcher (zue)
Müehsam isch müehsam. Das isch scho vor Jahrhunderte eso gsy. Wes um ne Wäg geit, isch es früecher äue sogar no chly
müehsamer gsy aus hüt. Nid nume, dass denn no nüt isch teeret gsy. Wes stotzig ueche geit, de schautet hüt dr Lastwägeler eifach e gang zrügg – vüregläge sy hingäge früecher d Ross oder o d Lüt, wo ne Wage hei müesse schriisse.
Vo däm här erstuunts nid, dass me ganz viu Steue fingt, wo «Stalde» heisse. Das sy nämlech fasch usschliesslech Passage, wo ne Wäg stotzig wird. U ganz viu vo dene Byspiu sy autbeleit.
Me fingt e ganzi Zilete a settnige Ortsnäme, wo sit meh weder 500 Jahr existiere.
Ds Wort «Stalde» säuber isch gar nid viu euter. Es existiert sit dr mittuhochdütsche Sprach. Im Authochdütsche, wo vorhär isch gredt u gschribe worde, hets das Wort no nid gä. Es ist aber, was d Härkunft aageit, mit «stellen» verwandt. Vo dr Bedütig här, chame auso säge, es isch «dr Ort, wos eim steut».
Intressant isch no, dass es grad i üsere Region zimli viu verschideni Variante vo däm Wort sy entstange. Im einstige Amt Trachsuwaud u im Oberaargou isch näbscht «Stalde» o «Staue» brucht worde. So gits zum Byspiu ds Heimet «Staulere»
im Wasen. I de Amtsrächnige vo 1777 isch dadrzue «in der Staulern» gstange.
Im obere Ämmitau u im einstige Amt Chonufinge isch aber o «Stuue» u «Stoue» brucht worde. A dr Weschtsyte vo Langnou fingt me dr «Ilfisstuue». Das isch aber äue e nöieri u vor auem mündlech bruchti Variante. I de Amtsrächnige usem Jahr 1796 steit nämlech no – genau wie hüt – «Ilfisstalden».
«Stäldili» hingäge isch e Eigeheit vo dr Äntlibuecher Mundart. «Stäldili» isch d Verchlynerigsform vo «Stalde». Im Dürrebachgrabe ir Gmein Äschlismatt-Marbach, ganz nach ar Kantonsgränze gits drei Ligeschafte «hinder», «mittler» u «usser Stäldili». Luschtigerwys isch i de erschte Dokumänt, wo vo 1649 stamme, no «stalden» gschribe. O i aune wytere Belege steit «Stalden». «Ersch» inere Urkunde vo 1748 steit z ersch Mau «stäldelli». «Under» u «ober Stäldili» gits wyter o no bi Marbach – o dert hets früecher «Stalde» gheisse.