Error compiling Razor Template (contact the administrator for more details)

Müliseile het gar nüt miteme Seili z tüe

Müliseile het gar nüt miteme Seili z tüe
Im Wyler Müliseile träfe Bowiu, Röthebach u Linde zäme. / Bild: Bruno Zürcher (zue)

Seiler isch hüt e ender säutene Bruef. I kenne nume Jakobs z Truebschache, wo Seili mache. Seili brucht me aber scho lang u früecher hets bau i jedem Dorf e Seiler gä. So fingt me natürlech o Hüser, wo Seiler heisse, wüu dert äbe dä gwohnt het. «Seiler» z Waukringe isch im topographische Atlas vo 1870 z finge, genau glych wie «Seilergass» vo Rüederschwiu. Us däm Bruef isch o dr Familiename Seiler entstange. E ganz Bekannti, wo dä Name treit het, isch d Anna Seiler, d Gründere vom Insuspitau z Bärn. Imene Urbar vo 1560 cha me läse, dass es z Oberdiessbach «seÿler spitalls guot» het gä. Ds Wort «Seil» i Ortsnäme dütet genereu druf häre, dass dert mit Seili isch gschaffet worde. Bi Ächer het me öppe Härd mit der Bänne ueche gcharet oder uf Matte het me Höiburdine ueche oder ache gschrisse. Was het me de z «Müliseile» gseilet? Das ha ig mi scho lenger gfragt. Itz chani säge: Gar nüt isch dert gseilet worde! Das gseht me, we me d Schribwys i ganz aute Dokumänt aaluegt. 1376 isch das «guot ze Mûliseldon» gschribe worde; es paar Jahr später «Mûliselden». Dr zwöit Teu vo däm Wort isch auso nid «Seil» sondern «Seld» – itz chömeter drus, oder? «Seld» isch es auts schwyzerdütschs Wort, wo es Huus u dr zueghörig Grund u Bode meint.  Es stammt vom authochdütsche «selida» ab. «Mühliseile» i dr Gmein Bowiu meint auso «dr Bode u d Hüser, wo zur Mühli ghöre». Ds Glyche giut bim Wyler «Ursellen» ir Gmein Chonufinge. Intressant isch, wie sech dä Ortsname gwandlet het. Die hütegi Schribwys fingt me ersch 1871. Das isch sehr jung, weme däicht, dass dr eutischt Beleg usem Jahr 1133 stammt. Dert isch e «Adelberti de Hurneseildon» erwähnt. «Hurneseildon» meint itz auso «Ursellen». Abem 14. Jahrhundert isch d Schribwys zimli lang glych blibe: «Hurnseldon» oder «Hurnselden». So abem 16. Jahrhundert hei de d Schriberlinge süüferli uf «Hursellen» gwächslet. D Frag isch itze no, was de dr erscht Teu «Hurne» meint. Das dörfti e Personename sy gsy. Obschon, dass es sehr viu Ungerlage het, cha das nid ganz klärt wärde. Villech hets o e Zämehang mit «Hürnbärg» wo ganz ir Neechi isch.

05.01.2023 :: Bruno Zürcher (zue)