Ds Sagemösli z Marbach isch bir Taustation vor Gondubahn. / Bild: Bruno Zürcher (zue)
«Sagemösli.» Me steu sech es chlyses Moos im Herbscht vor, we träg Näbuschwade dürezieh, Toutröpfli i de Spinnelenetz hange u ne Chräje us däm Näbeli uftoucht, ufeme düre Ascht landet u dert e gsanglechi Choschtprob gäb. Das pies doch zunere Saag, wie ja im Ämmitau u Äntlibuech mängi verzeut wird – vom Schatz im Münnebärg bis zur Schrattejumpfere! Eso sagehaft isch die Sach aber äbe nid. Im Fau vom «Sagemösli» chame höchschtens e sagehaft schöne Usflug mache. Bim «Sagemösli» isch nämlech d Taustation vor Marbacheggbahn. D Bezeichnig «Sage» chunnt aber vonere Sagerei, wos dert aube het gä. Das isch zimli sicher bi aune angere Ortsnäme mit «Sage» oder «Sägi» o eso – u vo dene fingt me im Ämmitau u Äntlibuech sagehaft viu, meh weder 50. Es het hieumenang haut viu Waud u när hets o viu Bäch, wome het brucht für die Sagine aaztrybe. Praktisch aui Sagine sy mit Wasserchraft betriebe worde. Z Marbach fingt me grad es paar settig Ortsnäme: «Sage», «Ober Sage», «Sagemättili» oder «Sagewald». Z Truebschache het me die gueti Usgangslag gha, dass es mit dr Trueb u dr Ilfis grad zwe Bäch het gha, wome het chönne nutze. I ganz viune Fäu isch dr Ortsname hüt ds iinzige, wo vo dr ehemalige Sagi blibe isch. Im Gebiet Fäudmoos bi Äschlismatt gits zum Byspiu ds «Sagehus», wo früecher würklech es Sagerei isch gsy. Scho lang nümme gsaaget wird bir «Sagimatte» z Oberdiessbach, das Gebiet isch nämlech hüt es Wohnquartier. Dass mitem Wasser vor Chise scho früech isch gsaaget worde, zeigt dr Ytrag imene Urbar usem Jahr 1530, wo das Gebiet scho «Sagen matten» het gheisse. Es git aber o no Ört, wo «Sagi» heisse u no geng gsaaget wird: Das isch zum Byspiu bir Thausagi, wo zur Gmein Lützuflüeh ghört, eso oder bir Arnisagi. Die isch scho i de Amtsrächnige usem Jahr 1720 mit «bir Arni Sagen» betitlet worde. Intressant isch no, wie ds Wort «Sagi» isch entstange.Ir mittuhochdütsche Sprach hets ds Verb «sagen» gä, wo «sägen» gmeint het. I de hiesige Mundarte het es am Schluss scho früech e «i»; genau glych wie bi angerne Sache, wo mit Wasserchraft sy aatribe worde: Müli, Stampfi oder Rybi.