Im letschte Bytrag hani vo Beize u Gaschthöf gschribe.
Restaurant passt hie o drzue. Das chunnt usem Französische oder gnauer usem Latinische. Ds Wort «restaurare» bedütet «sich erhole». Mir säge ja o öppe, mir wöue öppis wieder reschtouriere, wenes Huus afe schäbig usgseht.
De häte mir no ds «Café». Das isch einfach. Das Wort chunnt wie dr Kafi säuber, usem Arabische u heisst «berauschend». Wüu dr Mohammed de Gläubige dr Wy het verbote, het me de die Kafibohne bezoge u drus isch e wäutwyte Schlager worde. Wärtmässig isch übrigens nid öppe Brasilie dr gröscht Kafi-
exportör, nei das isch d Schwyz (dank de Kafichapsle u em gfriertröchnete Kafi).
O ds Tearoom ghört zu de Gaschthüser. Dä Begriff chunnt us Ängland. Die hei haut lieber Tee weder Kafi. Ursprünglech het me i de Café nüt verchouft, wo Aukohou drinn isch. Ab 1880 isch das stark propagiert worde, im Ämmitau vom Blaue Chrütz.
Syt Dir scho einisch anere Bar ghocket u heit e Martini gha? Aber vo was chunnt das Wort (auso i meine nid dr Martini)? Eigentlich wär e Bar nüt angersch aus e Stange, wo verhinderet, dass d Gescht eifach i d Chuchi hingere chöi. Ds änglische Wort «Bar» heisst «Stange» u a dr Stange sy Lüt ds Treiche ga hole. Das Wort «bar» im Sinn vonere Stange isch autgermanisch. Mir bruche das hüt no inere Ableitig: «Bahre». Die Bars sy so um 1880 z London ufcho, hie im Bärnische ersch so nachem Zwöite Wautchrieg.
Inere Herbärg het ursprünglech ds Militär übernachtet. Im Mittuauter isch de aber e Herbärg e Übernachtigsmüglechkeit für beschtimmti Lüt worde, zum Byspiu Piuger oder fahrendi Handwärker.
Ds Bistro isch de öppis, wo us dr Zyt vom Napoleon chunnt – seit me öppe. Es Bistro isch fasch ds Glyche wie im aute Bärn d Pinte. Es git nume eifachi Sache, bekannt sy öppe d Croque, auso zwe Bitze Brot, wo me drzwüsche Chäs, Späck oder Schinke ychlemmt u das de heiss macht. Es heisst, dass die russiche Soudate, wo gäge Napoleon kämpft hei, z Paris i de Restaurant grüeft heige «bistro, bistro» (schnäu, schnäu), wüusne z langsam syg gange. Unger Historiker isch das aber umschtritte, wüu das Wort Bistro für so ne Beiz ersch um 1880 zerschtmau isch erwähnt worde z
Frankrych.
Zum Schluss wär da no ds Hotäu. Da chame i dr Regu o ässe, aber da geits um ds Übernachte. Hotäu gits no gar nid so lang. Um 1780 isch ds London ds erschte Hotäu eröffnet worde. Ds Wort chunnt vom Latinische «hospitale». Me cha o no hüt im Spitau übernachte u ässe, es isch aber zimly tüür. We dir z Frank-
rych öppe es «hôtel de Ville» gseht, cha me dert nid übernachte, das isch nämlich ds Rathuus.