Spure vom einstige Getreideaabou

Ört u Näme:

O i de höcher glägne Region dörfti itz ds meischte Gwächs gärntet worde sy. Im ämmitau u änlibuech wird aber hüt dütlech weniger Gwächs aabout aus früecher. Bis id Mitti vom 19. Jahrhundert sy Gärschte, Chorn, Rogge u Weize o im stotzige Gebiet gsäit u gärntet worde. D Gründ für dä Rückgang sy d Industriealisierig, wo d Müglechkeit het bote, uswärts Gäut z verdiene u mit däm Mäu z choufe. Wyter isch es mit em Ufcho vor Ysebahn o müglech gsy, ds Getreide hiehäre z transportiere.

I de Ortsnäme fingt me aber no hüt Spure vo dr einstige Bedütig vom Getreideaabou. Aus erschts ryft d Gärschte; wäge däm fa ig mit däm Gwächs aa. Dr Gärschtegrabe im Trueb dörfti si Name vo dere Getreideart ha. Scho i de Amtsrächnige um ds Jahr 1500 isch das Täli eso bezeichnet worde. E Gärschtegrabe gits wyter o im Eggiwiu. äbefaus bis ids 15. Jahrhundert zrügg geit «GËrsten Rüdi» – Gärstenrüti – bi Marbach. Näbscht em Rogge isch d Gärschte die Getreideart wo am wytischte ueche cha aabout wärde. Das d Gärschte o mit hertere Bedingige z Schlag chunnt, zeigt sech o i dr Härkunft vo däm Wort. Das het germanischi Wurzle u bedütet «ruch sy».

Ds Wort Rogge isch scho im Mittuauter fasch genau eso brucht worde. Was genau dr Ursprung vo däm Wort isch, isch hingäge nid ganz klar. Rogge isch es auts Getreide; scho d Römer hei Rogge aabout.

Im Gebiet vor «Wuche-Zytig» hani nume ei Ort gfunge mit dere Getreideart im Name: «Roggegrat» ir Gmein Trueb. Dass dert scho lenger ke Rogge me gärntet wird zeigt sech o da dranne, dass me däm Ort hüt «Chaischbu» seit. Dass es nid meh Ortsnäme mit «Rogge» git, ligt o da dranne, dass das Getreide hüüfig uf sehr chlyne Flächine isch aabout worde. Imene Verzeichnis vo 1917 hani gseh, dass imene Walliser Bärgtau uf dr Flächi vo 94 Aren, auso knapp eire Hektare, isch Rogge produziert worde – vo nid weniger aus 22 Familie. Weme aues het müesse vo Hang mache – umestäche, hacke, säie, bschütte, jätte, mäie, puppne, drösche – de het das viu z tüe gä. Das isch aber geng no besser gsy, aus im Winter Hunger hat. Im nächschte «ört u Näme» luege mer de Ortsnäme mit Chorn u Weize a.



15.08.2019 :: Bruno Zürcher (zue)