«Gäns» hei o ihri Spure hingerlaa

«Gäns» hei o ihri Spure hingerlaa
I dr «Gänsere» hets äue aube rächt gschnäderet. / Bild: Hans Schmidiger (hso)

Ortsnäme gäbe o geng ume Yblick i ds Läbe vo früecher. Zum Byspiu gseht me a de Ortsnäme, dass früecher viu meh Gäns sy ghaute worde aus hüt, wo das meistens aus Hobby gmacht wird. 

Grad zimli viu Gäns hets aube chly östlech vo Oberburg gha, wo es paar Hüser «Gansere» heisse. D Ändig «-ere» dütet nämlech druf häre, dass zimli viu sy gsy. Öb hüt dert o no Gäns schnädere, weiss i nid. Es isch o so, dass die Bezeichnig sehr aut isch. «Jnn der Gaenserenn» isch imene Urbar vo 1531 notiert worde. Dä Ort isch speter, um ds Jahr 1550, o im bärnische Pfrundbuech festghaute worde: «in der Ganszeren». 

Dr eutischt Ytrag vomene Ortsname usem Gebiet vor Wuche-
Zytig, wo öppis mit Gäns z tüe het, isch klar «Gänskärne», uf der Gmeinsgränze vo Langnou u Eggiwiu. Dä Ortsname, wo ir ganze Schwyz einzigartig isch, toucht imene Dokumänt usem Jahr 1376 zerschmau uf: «ze Genskernen ein guot». Die Bezeichnig dörfti würklech vo Gäns abstamme, was dr zwöit Teu «-kernen» meint, isch aber nid ganz klar. Villech hets dert viu Chärne gha, wo d Gäns gärn hei schnablet. 

Es cha aber o sy, dass dert aube uffäuig viu Wiudgäns hei Haut gmacht. Ds glyche chönnti o bim Ort «Gouseren» dr Fau sy gsy. Imene Dokumänt usem Jahr 1627 isch dä Ort, wo ir Gmein Landiswiu muess sy, festghaute worde. Dä Ortsname isch scho lang nümme gebrüchlech. Ihm isch es ergange, wie viune angere o. Es het nämlech o hieumenang grad mehreri «Gansmatte», «Gansmoos» u «Gansweid» gä, wo äue scho lang e angere Name trage. 

Im Idiotikon hani no gläse, dass ds Wort «Gans» no öfters zu «Geiss» isch wyterentwicklet worde. Ds Heimet «Geissemoos» zwüsche Wigge u Marbach isch hie es guets Byspiu: Im Verzeichnis vo de kassierte Gülte vo Marbach usem Jahr 1649 steit nämleich no «gäntzen moos», es paar Jahr speter isch «dass guot Gensenmoos» notiert worde, nächär «Gänsenmoos» u nume es paar Jahr speter im glyche Verzeichnis «gäisen moos». Wyter gange isch es im Jahr 1691 mit «geisen moos»; 1758 isch de «gäÿsen moss» Mode gsy, bevor die hütegi Schribwys «Geissemoos» isch ufcho.

Queue: «Ortsnamenbuch des Kantons Bern», «Orts- und Flurnamen des Amtes Entlebuch», idiotikon.ch u wyteri. Aafrage: 034 409 40 05 oder zuercher@wochen-zeitung.ch

13.08.2020 :: Bruno Zürcher (zue)