E Zile Büsch u Böim hets dert gha

D Wörter «Haag», «Hagen», «Hegen» u «Hegi» chöme i viune Ortsnäme vor. Si sy sprachtechnisch mitenang verhäicht. Si stamme vom mittuhochdütsche «hac» ab. Bezeichnet het me denn – das isch auso vom 11. bis ids 14. Jahrhundert gsy – e Reihe mit Büsch, Strücher u chly Böim, wo e nätürlechi Gränze hei gmacht. Fachlüt beschribe das aus lebändige Zuun. Im Idiotikon cha me läse, was für Arte, dass i somene Haag typisch gwachse sy: Hasustude, Holunder, Hagebueche, Tanne u Wyssdorn. Im Louf vor Zyt sy de o künschtlechi Züün – auso mit Steine oder Houz – eso bezeichnet worde.

Ganz mängisch fingt me «Hagmatt» u «Hagacher». So isch zum Byspiu vor Gmein Waukringe es Dokumänt usem Jahr 1329 erhaute, wo i haub latinischer Sprach es Stück Land vo «duo jucharti» am «Hagacher» ligi. Oder ds Heimet «Hagmatt» z Hütlige isch im Bärner Stifts-Urbar vo 1531 erwähnt. Dert geits um ne Matte, wo «ij meder» gross isch; auso öppe zwöi Mau 32 Are. U die sy äbe gläge, «nid dem waeg die hagmattenn».

Bekannt isch ds «Hegeloch». Das isch e Tunu dür d Flueh vom Gyrsgrat, uf dr Gmeinsgränze vo Truebschache u Eggiwiu. Das Loch hei d Bure vor Umgäbig i de Jahr 1839/40 säuber gsprängt, für ne gäbigeri Verbindig uf äi Syte z ha. Ds Wort «Hege» het die glychi Bedütig wie «Haag» es isch aber d Dativ-Biudig. Das Loch isch eso benamset worde, wüu uf Truebschacher Syte d Heimet unger, mittler u ober Hege lige. U die sy zu ihrer Bezeichnig cho, wüu si rundum vo Waud yghaget sy. Nid aui Ortsnäme mit «Haag» drinne, chöme o vo däm Wort: «Hagsbach» heisst e Grabe, wo öschtlech vo Rüegsou, no ir Gmein Lützuflüeh entspringt u när im Dorf unger i Rüegsbach louft. Im eutischte erhautene Dokumänt, wo vo 1381 isch, heisst dä Grabe no «Habsbach». De hät das ender e Zämehang mitem Vogu Habch. Aber d Version mit «Hags» toucht o scho um ds Jahr 1500 uf.

Unklar isch o «Hägspach». Dä isch ir Gmein Sumiswaud, villech isch dr Haggrabe im Hornbach gmeint. I früechere Erwähnige fingt me o «Hegs-pach» oder «Hetzspach» im Jahr 1426. Villecht chunnt das sogar vom Wort «Häx».