D Schüürmatt im Gummetäli. isch eini vo 17 Schüürmatte. / Bild: Rudolf Trauffer (rtt)
Meischtens verzeue nech hie öppis zu ganz apartige Ortsnäme. Da gits ja im Ämmitau u Äntlibuech gnue. Es git aber o ganz gwöhnlechi. Warum söu i nid emau über so eine schrybe? Das han i mir däicht, wo sech e Läsere wägem Ortsname Schüürmatt het erchundiget. Die Sach isch schnäu dütet: D Schüürmatt isch d Matte, wos e Schüür het, oder het gha.
Was aber isch eigentlech genau gmeint mit däm Wort. We hüt e Buur vonere Schüür redt, de meint är meischtens e grosse, freistehende Stau für siner Chüe. Weme aber am Ursprung vo däm Wort nachgeit, de merkt me, dass dert nid nume Veh daheime isch. Das Wort Schüür het – wie viu angeri Wörter, wo mit dr Landwirtschaft z tüe hei – ganz auti Wurzle. Vor nes paar Jahrhunderte hei aui, wo nid hei wöue Hunger lyde, meh oder weniger buret.
Im Authochdütsche het me anere Schüür «scûra» oder «sciura» gseit. Scho ir mittuhochdütsche Sprach het me somene Huus fasch glych gseit wie hüt: «schiur» oder «schiuwer». Dr Ursprung vo dene Wörter isch romanisch u meint übersetzt so viu wie Schutz oder Schirm. Me het auso öppis gschützt vor Cheuti u Nessi.
Vo däm här isch es o klar, dass lang nid i aune Schüüre Tier sy ghaute worde. Viu settigi Hüser sy uf abglägne Matte gstange u d Burefamilie hei dert Höi yglageret. De sy mir wieder bir Schüürmatt, won i am Afang erwähnt ha. I ha aui miner Verzeichnis für euteri u jüngeri Ortsnäme düregluegt, u ha im Gebiet vor «Wuche-Zytig» nid weniger aus 17 Schüürmatte gfunge. U wen i au «Schüür»-Ortsnäme i däm Gebiet zämezeue, de chumen i uf über hundert. Intressant isch no, dass i viune Fäu dr Ortsname isch blibe, o we d Bedütig nümme stimmt – wes eifach e Bitz Land isch oni Schüür druffe oder we Schüür im Louf vor Zyt dür nes Burehuus mitere Wohnig isch ersetzt worde. Wüu das isch klar: E Schüür het im ursprüngleche Sinn ke Wohnig.
Ei Variante wetti itz aber scho no erwähne: Schüürtanne. Eso heisst es Heimet ar Gränze vo de Gmeinde Schüpfheim u Hasli. Ursprünglech isch dert e Tanne gstange, wo am Veh vorem Wätter o chly Schutz het bote – wie ne Schüür äbe.