Error compiling Razor Template (contact the administrator for more details)

Wörter, wo zum Teu uf ds WC ghöre

Wüsst dir, was e Pluntschi isch? Es paar Kenner vor Region Hämlismatt bi Arni wärde itze säge: «I weiss zwar nid, was ä Pluntschi isch, aber i weiss, wo dass dä isch!» «Pluntschi» heisst e Aahöchi chly nordweschtlech vor Hämlismatt. Das isch schwyzwyt e einzigartige Name. Es git zwar vo Safnere e Nennig usem Jahr 1474: «pluntschis schuopossen» – «am Pluntschi sis Heimet». Aber süsch hani nüt gfunge. Klar isch aber scho mau, dass mit «Pluntschi» e Person gmeint isch. Das Wort stammt lutem Idiotikon vom mittuhochdütsche «blunsen» ab, wo mit «ufbläje» oder «ufblase» cha übersetzt wärde. Gmeint isch e dicke Maa. Dä Schlämperlig isch scho lang nüme im aktive Wortschatz u wäge däm nume no dank däm Ortsname z Arni nid ganz vergässe – u no wägem Familiename. Auerdings isch «Blun(t)-schi» weder im Ämmitau no im Äntlibuech aut beleit. 

E Hudi isch e Schlämperlig, wo no chly glöifiger isch. Hüt isch mit däm Wort öpper gmeint, wo drhär chunnt, wiene aute Lumpe. Früecher isch o das e chly angersch gsy: «Hudi» isch aus Schlämperlig für «wyblechi Wäse» brucht worde, unger angerem für Häxe u Gspängschter. Im Ortsname «Hudelberg» ir Gmein Sumiswaud isch das äue nid so schlimm gmeint. Das Heimet heisst scho lang «Tannmatt» u d Bezeichnig «Hudelbärg» isch zimli sicher entstange, wüu das Land no stotzig gägem «Stauleregräbli» achegeit. 

We öppis nid guet isch, so isch es öppe o eifach e Seich. Wen i das hie erwähne, de chöit dir nech öppe däiche, dass es sogar e Ortsname mit «Seich» git, oder ömu het gä. Inere Urkund usem Jahr 1538 isch es Port ir Gmein Röthebach mit «Seikhalden» beschribe worde u o speter chunnt dä Ortsname no vor. Öb das hüt no glöifig isch, weiss i auerdings nid. Es chunnt äue o drufab, ob us däm Port geng no Wasser useseikt – wäge däm isch dä Ortsname nämlech entstange. 

Zum Abschluss chöme mer no zur «Gagu-Haule», wo für Gmein Rüegsou überliferet isch. Wo dass die genau isch, weiss i aber nid. «Gagu» isch hie eifach abwärtend gmeint. Villech isch die Haude chlyn gsy, es het ke Ertrag gä, viu Steine gha oder süsch öppis, wo nid gäbig isch!



Queue: «Ortsnamenbuch des Kantons Bern», «Orts- und Flurnamen des Amtes Entlebuch», idiotikon.ch u wyteri. Aafrage: 034 409 40 05 oder zuercher@wochen-zeitung.ch

11.03.2021 :: Bruno Zürcher (zue)