«Gruppe» heisse es paar Heimet am Hinderbärg i dr Gmeind Schüpfheim. Woni dä Ortsname entdeckt ha, hani no däicht: Dert isch de ömu nie öpper alleini!
Mitere Gruppe – auso öppis, wos grad es paar Mau git – het das nüt z tüe.
Das gseht me scho am eutischte, erhautete Ytrag. Inere Urkunde usem Jahr 1551 steit: «Des hoffs an gruppen.» Chly speter isch «der hoff am Gruppen» notiert worde. Da drus gseht me sofort, dass sich «Gruppen» nid uf ne Gruppe vo Persone bezieht, sondern uf ds Gländ.
Was isch gmeint? Ds Wort «Gruppe» het si Ursprung im germanische «kruppa»; das meint so viu wie «zämegröuelet» oder eifach e «rundi Masse». Da drus isch de ds romanische «gruppa» entstange. Imene Wörterverzeichnis hani gläse, dass i dr rätoromanische Sprach aube ds Wort «grup» für «Chnüppu» syg brucht worde.
Für d Bedütig vo däm Ortsname usezfinge, muess me itz aber nid e komplizierte Chnüppu löse, sondern die Sach e chly augemeiner aaluege. Dr Stammhof «Gruppe» liegt nämlech ufere runde Aahöchi – rund wie d Kruppe vomene Ross. Eso seit me quasi am Füdle vo däm Tier.
Us däm Wort isch de übrigens o ds Verb «grupen» entstange. Weme abgrüppelet u sech ganz chly macht, de het me ja e ganz runde Rügge.
Die Ortsbezeichnig «Gruppe» ir Gmeind Schüpfheim isch schwyzwyt einzigartig. D Schrybwys het im Louf vor Zyt fasch nüt gänderet. Ab 1780 isch dä Name nume no mit eim «p» gschribe worde, auso «Grupen». Das dütet druf häre, dass me denn nümme gwüsst het, was das Wort eigentlech bedütet. Hüt isch offebar wieder «Gruppen» ir Mode; uf au Fäu steit das uf dr Wandercharte u im Telefonverzeichnis.
I nordweschtlecher Richtig, grad diräkt hinger «Gruppe» hani e Ort entdeckt, woni süsch uf dr Gränze vo de Kantön Bärn u Wallis hät gsuecht: «Grimsel».
Guet, dr Name vo däm Heimet schribt me ganz liecht angers: «Grimsle». D Dütig isch, wie bim Pass, nid ganz klar. Es chönnt e Zämehang mit «Grimmi» bestah. Das meint so viu wie «höch glägen» u «ruch» u das würde hie passe.
Queue: «Ortsnamenbuch des Kantons Bern», «Orts- und Flurnamen des Amtes Entlebuch», idiotikon.ch u wyteri. Aafrage: 034 409 40 05 oder zuercher@wochen-zeitung.ch