Im Söihandu het mänge mitgmischlet

Im letschte Bytrag hani verzeut, dass im Schangnou zimli viu Chäs isch gmacht worde u dass dä viu uf Dütschland isch exportiert worde. Schangnouer Chäs wärd normalerwys so zwüsche 60 bis 110 Pfung gmacht (30 bis 55 Kilo). Es syg o so, dass dr hiesig Chär megerer syg, weder dä usem Oberländer u drum o me Sauz chönn ufnäh. Die Dütsche heige lieber sauzige Chäs. Dr Chäs us em Äntlibuech syg glych u wärdi im Handu o aus Ämmmitauer Chäs verchouft, het dr Pfarrer Ängimaa notiert. 

O Ziger isch denn scho gmacht worde. Är choschti pro Pfung öppe zwee Drittu vom Chäs u wärdi vo Zigerhändler ufkouft, i Houzfesser glageret u gsauze. Im Flachland unger sig dä hert Ziger e beliebti Zuetat zu de gschweute Härdöpfu. 

Miuchzucker hingäge heig me ersch öppe ab 1750 gmacht, schrybt dr Pfarrer wyter. Die eutere Schangnouer heige das i irer Jugendzyt nid kennt. Dä Milchzucker isch dennzumale begährt gsy, aber scho am Ängimaa isch klar gsy, dass das so nid lang chönn wytergaa, wüu me für ds Ychoche vor Schotte (Molke) fasch aues Houz im Schangnou het umglaa.  

Vehhändler heigs im Schangnou fasch kener gä, isch am Pfarrer Ängimaa ufgfaue. Es gäb nume es paar jungi Lüt, wo mit Schaf tüege handle. Dr Pfarrer meint aber, we dene dr Vater nid würd Sackgäud gää, wär das nüt. Dr Handu mit Schaf syg kes guets Gschäft u o für d Wulle gäbs chuum no öppis. Es gäb aber e Schafbärg im Schangnou u dert tüege Vater u Suhn Bärnhard u dr Ueli Sigitauer mit Schaf handle. Sie choufe im Früehlig aube es paar hundert Stück, gö uf d Aup u verchoufe de die -feisse Schaf im Herbscht uf dr Schafschied z Frutige! 

Ganz angersch sygs im Söihandu. Da mischi mänge mit. Fasch uf jedere Aup heigs Söi. Är schrybt o, dass d Bure de Söi o Ämd tüege fuere. Die beide gröschte Söihändler syge dr Chrischte Schlüechter u si Suhn Niklous bir Räbe. Die syge gäng uf de Märite vo Bärn u Thun u gönge o uf Murte u Nöieburg. 

Im Schangnou isch o Flachs aabout worde. Fasch aui Froue tüege Flachs spinne. Drei Händler heigs da: dr Hans Bieri uf em Bärg, dr Hans Lüthi us Louperschwiu u dr Peter Zürcher vom Waud. Dene dreine säg me «Garnmanne».

15.10.2020 :: Hans Minder