Ortsnäme mit «X» am Afang sy es rars Guet. Wäge däm isch mir «Xanderheim» i ds Oug gstoche. Das Heimet fingt me ir Neechi vom Wiler Lehn, zwüsche Äschlismatt u Schüpfheim. Im Gebiet vor «Wuche-Zytig» isch das dr einzig Ortsname, wo mit däm Buechstabe aafaat. I wagti fasch z bhoupte, dass es ir Dütschschwyz – näbscht es paar angerne Ortsnäme, wo äbefaus mit «Xander» zämehange – kener angere meh git.
Dütet isch die Sach eigentlech schnäu: Das isch ds Heim vom Xander. Es isch nid ungwöhnlech, dass es Huus oder es Heimet nacheme einstige Bsitzer benamset isch worde. Hie toucht dä Name scho im eutischte erhau-tene Dokumänt usem Jahr 1631 uf. Luschtig isch dert d Schribwys: «gsander grauwen Hooff» –
dr «X» het dä Schriberling äue no nid kennt. Aber dä (oder si Nachfouger) isch glehrig gsy: Nume föif Jahr speter isch im glyche Verzeichnis «xander grauwen» notiert worde. Drü Jahr speter isch dr Xander nümme aus Bsitzer ufgfüehrt worde, sondern dr «Gaberiell buellman» u ds Heimet isch «sines hoffs das xander gut genampt». Wo nächär dä Gabriel das Guet «sinem Dochter man» – das wär dr Schwiegersuhn – het verchouft, isch luschtigerwys «sin hof vnd gut das gesander hein» ufgschribe worde.
I de Dokumänt usem 18. u 19. Jahrhundert isch de hingäge geng «Xander» gschribe worde, wes um das Guet isch gange. Es paar hundert Meter südlech vom «Xanderheim» fingt me de no ds «Xanderheimweidli». Im Landschriberprotokou usem Jahr 1710 steit dä Ort aus «xander heim heÿ weidlÿ» – mit «heÿ» isch sicher Höi gmeint.
Dr Personename «Xander» isch hieumenang nie starch verbreitet gsy. Das isch no erstuunlech, wüus dä scho sehr lang git. Dr Ursprung isch dr autgriechisch Name «Alexandros», wo «Beschützer» bedütet. Viu griechisch Näme – wie öppe Georg, wo me hieumenang aus Jürg kennt – sy dür ds Chrischtetum verbreitet worde. «Alexander» isch hingäge meh dür d «Alexander»-Romane bekannt worde. Die legändehafte Gschichte vom Alexander dr Gross sy ender vo de Lüt i de bessere Gseuschafte gläse worde, wüu ds gemeine Vouk no gar nid het chönne läse. Das erklärt de o, dass «Alexander» i adlige Kreise ab u zue uftoucht isch.
Queue: «Ortsnamenbuch des Kantons Bern», «Orts- und Flurnamen des Amtes Entlebuch», idiotikon.ch u wyteri. Aafrage: 034 409 40 05 oder zuercher@wochen-zeitung.ch